Choroba Alzheimera niesie za sobą konieczność wprowadzenia pewnych zmian w codziennym życiu chorego. W początkowej fazie choroby zmiany te nie muszą być rewolucyjne, gdyż większość seniorów potrafi funkcjonować jeszcze w miarę samodzielnie, wymagając jedynie dyskretnego wsparcia ze strony opiekuna. Z czasem jednak ich kondycja psychofizyczna ulega wyraźnemu pogorszeniu: przestają radzić sobie z prostymi czynnościami, zaczynają zapominać do czego służą przedmioty codziennego użytku, tracą kontakt z rzeczywistością, stopniowo obniża się także ich sprawność ruchowa. Wówczas niezbędna staje się stała obecność i pomoc opiekuna w życiu chorego. Planując rozkład dnia osoby dotkniętej chorobą Alzheimera opiekunowie powinni zadbać przede wszystkim, aby przy stałym i uporządkowanym trybie dnia zapewnić choremu odpowiednią dawkę aktywności umysłowej, fizycznej i społecznej. Trzeba bowiem podkreślić, że prowadzenie przez chorych na Alzheimera aktywnego trybu życia uważane jest za istotny czynnik spowalniający proces postępu choroby.

Choroba Alzheimera wiąże się z koniecznością przeorganizowania dnia osobie chorej.

Spis treści:

  1. Rutyna i regularny plan dnia
  2. Zwykłe czynności życia codziennego
  3. Angażujmy chorych na Alzheimera w prace domowe
  4. Trzeba jednak przy tym pamiętać o kilku zasadach:
  5. Aktywność umysłowa
  6. Aktywność fizyczna chorego na Alzheimera
  7. Podtrzymywanie kontaktów towarzyskich ma pozytywny wpływ na chorego

Rutyna i regularny plan dnia

W codziennym życiu osoby chorej na Alzheimera dużą rolę odgrywa regularny plan dnia i rutynowe, powtarzalne wykonywanie czynności życia codziennego, np. regularne pory posiłków, spacerów czy snu. Poprzez utrwalony schemat dnia zapewniamy choremu poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa, pozwalamy mu lepiej odnaleźć się w coraz bardziej chaotycznej dla niego rzeczywistości. Powtarzanie tych samych czynności pozwala też dłużej pamiętać czemu służy spożywanie posiłków, mycie się, spanie itp. Stały rozkład dnia ma także tę zaletę, że pozwala uregulować cykl dziennej aktywności i nocnego odpoczynku, który u osób ze schorzeniem Alzheimera bywa często zaburzony.

Zwykłe czynności życia codziennego

Zarówno lekarze, jak i doświadczeni opiekunowie osób chorych na Alzheimera zgodnie podkreślają, że chorzy powinni jak najdłużej wykonywać w miarę samodzielnie wszystkie codzienne czynności, takie jak m.in.: dbanie o higienę osobistą, sprzątanie, przyrządzanie posiłków, majsterkowanie, pielęgnowanie ogrodu itp. Zachowanie tego typu aktywności jest dla chorych bardzo ważne – daje im satysfakcję, pozwala poczuć się potrzebnymi i samodzielnymi. Ponadto zaangażowanie chorego w prace domowe stymuluje jego mózg i spowalnia rozwój choroby otępiennej.

W początkowym stadium choroby, chorzy potrafią całkiem dobrze radzić sobie z prowadzeniem domu, a nawet z rozwijaniem dotychczasowego hobby i wymagają jedynie dyskretnej asysty osoby, która czuwa nad ich bezpieczeństwem. W miarę rozwoju choroby ingerencja i pomoc ze strony opiekuna muszą się zwiększać, gdyż chory zacznie zapominać do czego służą domowe sprzęty i przedmioty codziennego użytku, a podstawowe czynności zaczną sprawiać mu trudność. Zawsze jednak opiekun powinien kierować się zasadą, że lepiej jest asystować choremu i wspierać w czynnościach życia codziennego, niż we wszystkim go wyręczać. Asystowanie powinno polegać na podpowiadaniu choremu, do czego służą poszczególne przedmioty oraz na pokazywaniu jak i w jakiej kolejności należy wykonywać konkretne czynności (np. można podać choremu sztućce i pokazać jak się nimi posługiwać, a nie karmić go samemu). Pamiętajmy, że wyręczając we wszystkim naszego podopiecznego pozbawiamy go możliwości przypominania sobie i utrwalania, jak daną czynność należy wykonać i czemu ona służy.

Angażujmy chorych na Alzheimera w prace domowe

Zaangażowanie podopiecznego w prace domowe ma jeszcze tę zaletę, że pozwala odciążyć opiekuna w jego codziennych obowiązkach. Chorzy potrafią bowiem bardzo starannie i sumiennie wykonywać proste zadania, typu składanie ręczników, wycieranie naczyń, segregowanie rzeczy itp. Tym samym potrafią być rzeczywiście pomocni swemu opiekunowi, przy okazji czerpiąc z wykonywanych czynności niemałą satysfakcję. Wspólne wykonywanie prac domowych może być też okazją do zacieśniania więzi między chorym, a jego opiekunem.

Trzeba jednak przy tym pamiętać o kilku zasadach:

  1. Nie należy okazywać choremu złości i zniecierpliwienia, nawet gdy nie radzi on sobie z prostymi zadaniami lub gdy wykonuje je w niewłaściwy sposób. Pamiętajmy, że jego niezdarność, czy dziwne zachowania są wynikiem choroby, a nie złej woli.

  2. Nie należy chorego popędzać. Osoba chora na Alzheimera wykonuje wiele czynności dużo wolniej niż zdrowy człowiek i należy wziąć to pod uwagę planując rozkład dnia.

  3. Powinniśmy uszanować dotychczasowy tryb życia i nawyki chorego. Pozwólmy choremu robić to, co lubił przed diagnozą i w czym się spełniał. Nie narzucajmy mu własnych nawyków w wykonywaniu prac domowych, zwłaszcza jeśli nadal mieszka on w swoim domu.

  4. Angażując chorego w prace domowe musimy zawsze dbać o jego bezpieczeństwo. Należy przewidywać potencjalnie niebezpiecznie sytuacje (np. możliwość poparzenia się podczas gotowania) i odpowiednio zabezpieczyć domowe sprzęty, takie jak: noże, nożyczki, urządzenia elektryczne, kuchenkę gazową, zapałki, chemię gospodarczą itp.

Aktywność umysłowa

W chorobie Alzheimera bardzo ważne jest ciągłe stymulowanie mózgu chorego poprzez utrzymywanie jego aktywności umysłowej i pobudzanie zmysłów. Pretekstem do ćwiczenia umysłu mogą być zwykłe, codzienne czynności, podczas których możemy pytać chorego np. o nazwy spożywanych potraw, kolory zakładanych właśnie ubrań, czy przeznaczenie używanych przedmiotów. Stymulujące dla mózgu mogą być także proste prace domowe wymagające skupienia uwagi i koordynacji wzrokowo-ruchowej, np.: segregowanie rzeczy w szufladach według ich kolorów, wielkości, czy przeznaczenia, zwijanie motka wełny, składanie i układanie w szafkach ubrań itp. Polecaną formą treningu pamięci jest regularne przeglądanie z chorym rodzinnych albumów, zachęcanie go do wspominania członków rodziny i minionych wydarzeń. Zalecana jest także praca z kalendarzem: przypominanie dat, nazw miesięcy i dni tygodnia.

Warto znaleźć też codziennie czas na wykonywanie prostych ćwiczeń umysłowych z podopiecznym, takich jak np.: układanie puzzli, rozwiązywanie rebusów, granie w skojarzenia czy gry planszowe itp. W pobudzaniu aktywności intelektualnej chorego można wykorzystać jego dotychczasowe zainteresowania i hobby, takie jak np.: gra w szachy, czy w karty, kolekcjonowanie znaczków, szydełkowanie itp. Warto też zachęcić chorego do malowania, kolorowania, słuchania muzyki i śpiewania. Należy przy tym zadbać, aby ćwiczenia umysłowe były wykonywane w spokojnej, atmosferze (podczas ćwiczeń chory powinien być zrelaksowany i maksymalnie skupiony) i aby były one dopasowane do możliwości intelektualnych chorego. Ważne jest też, aby chwalić chorego za wykonane zadania i zachęcać go w ten sposób do dalszego wysiłku umysłowego.

Aktywność fizyczna chorego na Alzheimera

Osoba chora na Alzheimera powinna mieć zapewnioną codzienną, odpowiednio dobraną do swojej kondycji fizycznej dawkę ruchu. Najbardziej wskazany jest ruch na świeżym powietrzu, np. codzienne spacery po parku w asyście opiekuna lub prace ogrodowe typu grabienie czy pielenie grządek. Jeśli kondycja chorego na to pozwala, może on nawet uprawiać sport, np. popularny ostatnio wśród seniorów nordic walking, pływanie, jogę itp.

Musimy być przygotowani, że w miarę postępu choroby sprawność ruchowa chorego może drastycznie się pogarszać. Wówczas najlepiej jest zapewnić choremu zajęcia z profesjonalnym rehabilitantem, który zaproponuje odpowiedni dla niego zestaw ćwiczeń. Ćwiczenia rehabilitacyjne chory może wykonywać również z poinstruowanym wcześniej przez rehabilitanta opiekunem. Nawet jeśli nasz podopieczny nie porusza się już samodzielnie, warto zapewnić mu chwile spędzane na świeżym powietrzu. Chorego na wózku inwalidzkim nadal możemy zabrać na spacer do parku czy do ogrodu, chorego leżącego możemy zaś werandować.

Podtrzymywanie kontaktów towarzyskich ma pozytywny wpływ na chorego

Na kondycję psychofizyczną osoby chorej na Alzheimera na ogół pozytywny wpływ ma podtrzymywanie przez niego kontaktów towarzyskich. Członków rodziny, czy znajomych warto zachęcić do regularnych odwiedzin u chorego. Wizyty takie mogą stanowić dla naszego podopiecznego miłą rozrywkę, a dla nas samych możliwość chwilowego przekazania opieki nad chorym innej osobie. Jeśli nasz podopieczny był np. członkiem klubu seniora, spotykał się codziennie z sąsiadami na spacerach w parku lub regularnie grywał z przyjaciółmi w szachy, należy umożliwić mu kontynuowanie tego typu spotkań, zwłaszcza, że stanowią one kolejną okazję do zapewnienia choremu odpowiedniej dawki aktywności fizycznej i umysłowej.

Należy przy tym jednak pamiętać, że spotkania towarzyskie chorego powinny być zawsze dopasowane do jego kondycji i upodobań (np. zbyt długie wizyty mogą go męczyć), a znajomi i dalsi członkowie rodziny powinni zostać poinstruowani w zakresie podstawowych zasad opieki nad chorym.

Na koniec warto wspomnieć, że planując dzień osoby chorej na Alzheimera opiekun powinien wygospodarować czas na własny odpoczynek i chwile przeznaczone tylko dla siebie. Można wykorzystać w tym celu te momenty dnia, w których chory ma drzemkę, ogląda telewizję lub kiedy odwiedzają go inni członkowie rodziny i znajomi.